بدون شک شما نیز اصطلاح FOMO را شنیده اید. این لغت برای بیان شرایط روحی خاصی استفاده می شود که بیشتر در نوجوانان دیده می شود و آن ها را از زندگی اجتماعی دور می کند. FOMO که به معنی ترس از بقیه جا ماندن است، مخفف عبارت Fear of missing out بوده و بر اساس تحقیقات صورت گرفته، از زمان روم باستان با انسان ها بوده است. با ظهور شبکه های اجتماعی، این حس به بالاترین سطح خود رسیده است و در برخی از کشورها به یک مشکل اجتماعی تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم توضیح کاملی در مورد این پدیده که رابطه مستقیمی با شبکه های اجتماعی دارد، ارائه کرده و کمک کنیم والدین و حتی خود نوجوانان بتوانند با آن مقابله کنند.
FOMO به چه حسی گفته میشود؟
تعاریف زیادی از حس FOMO در اینترنت وجود دارد، ولی ما امروز قصد داریم این حس را با یک مثال توضیح دهیم تا شما با استفاده از یک تجربه، درک بهتری از آن داشته باشید. تصور کنید در دوران دبیرستان هستید و دوستان شما در حال یارکشی برای یک بازی فوتبال هستند. تمامی افراد انتخاب می شوند و شما به دلیل مهارت های پایین فوتبالی، در هیچ گروهی انتخاب نمی شوید. در اصل، شما به دلیل یک ضعف نتوانستید در یک برنامه هیجان انگیز شرکت کنید و از گروه هم سن های خود عقب مانده اید.
بر اساس همین حس جامع است که روان شناسان FOMO را بدین صورت تعریف می کنند؛ “FOMO حس نگرانی از دست دادن یک اتفاق و یا رویداد جالب است که سبب می شود دوستی هایی که تحت تاثیر این رویدادها اتفاق افتاده، از میان برود و یا خدشه دار شود. در حقیقت، اگر فردی حس کند به دلیل یک ضعف و یا عدم همکاری، ممکن است از هم سالان خود عقب بماند، حس FOMO را تجربه می کند.”
چرا ما FOMO را تجربه می کنیم؟
حالا که با تعریف کلی FOMO آشنا شدیم، بیایید نگاهی به ریشه این حس انداخته و آن را مورد ارزیابی قرار دهیم. براساس داده های بدست آمده، روان شناسان معتقدند FOMO از نارضایتی افراد از شرایط اجتماعی پیش می آید و خود این حس نارضایتی نیز نشات گرفته از یک نوع وسواس فکری است. زمانی که یک نوجوان برای اولین بار احساس می کند از گروه هم سالان خود جا مانده است، تلاش می کند با رفتارهای هم سو به سمت آنها گرایش پیدا کرده و خود را بخشی از آن ها به حساب بیاورد. جنبه دوم FOMO که در شبکه های اجتماعی به شدت افزایش پیدا می کند، مربوط به انتخاب بین چند رویداد مور نظر است. باز هم قصد داریم در این بخش یک مثال برای شما بیاوریم؛ تصور کنید به سه مهمانی دعوت شده اید. زمانی که به یکی از آنها می روید حس از دست دادن اتفاق های خوب آن مهمانی می تواند ساعات خوش شما را از بین ببرد. این دقیقا همان حسی است که در شبکه های اجتماعی بسیار پیش می آید و در بخش های بعدی به آن اشاره می کنیم.
تاریخچه FOMO
علی رغم اینکه عبارت FOMO برای اولین بار از سال 1996 وارد ادبیات بازاریابی و سپس روان شناسی شد ولی این حس از زمان روم باستان مشاهده شده و برای اولین بار در نوشته های قرن 13 میلادی دیده شده است. با ظهور شبکه های اجتماعی، تجربه نوجوانان نسبت به این حس بسیار بیشتر شد و نهایتا در سال 2014 برای اولین بار به عنوان یک مفهوم جهان شمول، مورد بررسی قرار گرفت. در این سال روان شناسان اعلام کردند اگر کانال های ارتباطی بین مردم وجود داشته باشد، FOMO همیشه راهی برای حضور پیدا کرده است. هر گونه کانال ارتباطی که به افراد اجازه می دهد از زندگی دوستان، خانواده یا حتی غریبه ها آگاهی کسب کنند، می تواند منجر به احساس FOMO شود. با بیان این مسئله، بسیاری از محققین به این نتیجه رسیدند که حس FOMO از زمان شهرنشینی در دنیا بوجود آمده، ولی با ظهور شبکه های اجتماعی به بالاترین سطح خود رسیده است.
رسانه های اجتماعی چگونه با حس FOMO در ارتباط هستند؟
با افزایش محبوبیت سایت‌های شبکه‌های اجتماعی، می‌توانیم بیشتر از همیشه با دیگران در ارتباط باشیم. امروزه افراد در طی هفت هزار سال شهرنشینی برای اولین به خصوصی ترین بخش های زندگی هم دسترسی دارند و از تمامی الویتهای شما با خبر هستند. شبکه های اجتماعی می توانند کانالهای جدیدی برای ارتباط، دانش، سرگرمی و ابراز وجود فراهم کنند. با این وجود، محققین بر این باور هستند که رسانه‌های اجتماعی باعث ایجاد FOMO نمی‌شوند، اما مطمئناً تأثیر زیادی در افزایش آن دارند. ولی چطور؟
همانطور که پیش از این گفتیم، FOMO به دلیل قطع ارتباط فرد با افراد پیش می آید و هر گونه حسی که سبب شود ما این مسئله را تجربه کنیم، می تواند محرک این حس شود. با وجود شبکه های اجتماعی متعدد مانند اینستاگرام و فیس بوک، ما از تمامی لحظات خوش دوستان با خبر هستیم و می دانیم در کدام مهمانی شرکت کرده اند. از آنجایی که اشتراک‌گذاری کارهای روزمره زندگی برای دیگران جالب نمی باشد، مردم تمایل دارند آنچه را که در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند، انتخاب کنند که اغلب کامل‌ترین نسخه زندگی‌شان است. بنابراین، دیدن بهترین بخش‌های زندگی یک فرد آنلاین می‌تواند به دیگران این تصور را بدهد که مخاطب ما زندگی هیجان‌انگیز و جالب‌تری دارد.
برای بسیاری، رسانه های اجتماعی مسلماً اعتیاد آور هستند و تحت تاثیر FOMO، افراد ممکن است چندین بار در طول روز حساب های رسانه های اجتماعی خود را بررسی کنند تا از آنچه در حال رخ دادن است، مطلع شوند.
FOMO می تواند باعث شود افراد بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب و یا قبل از رفتن به رختخواب و در هنگام صرف غذا، رسانه های اجتماعی را بررسی کنند. کاربران رسانه‌های اجتماعی ارتباط «همیشه فعال» با دیگران دارند و ممکن است به سختی تلفن خود را خاموش کنند و یا ترس زیادی نسبت به از دست دادن چیزی داشته باشند. دریافت پیام‌ها یا اعلان‌ها از سایت‌های شبکه‌های اجتماعی می‌تواند کاربران را وادار کند که پیوسته درگیر این مسائل باشند و همیشه در حالت آنلاین بمانند.
رسانه های اجتماعی می توانند علت و معلول FOMO باشند. کاربران رسانه های اجتماعی، اغلب شانس بیشتری برای تجربه FOMO دارند، اما FOMO همچنین مکانیزمی است که می تواند آن شخص را به استفاده از رسانه های اجتماعی سوق دهد. این موضوع می تواند منجر به یک چرخه مشکل آفرین شود که در آن کاربران، مدام خود را با دیگران مقایسه می کنند و احساس می کنند که از آنها جا مانده اند.
تاثیر FOMO بر روی افراد
تصور میشود که FOMO تأثیر منفی بر سلامت روانی افراد می گذارد. بررسی مکرر و به روز رسانی سایت های شبکه های اجتماعی به دلیل ترس از جا ماندن، می تواند سطح اضطراب و تنش عاطفی را افزایش داده و توانایی کنترل احساسات را کاهش دهد. اگر با وجود این همه تلاش، احساس دریافت پاداشی نشود، در عوض می‌تواند باعث ناامیدی و اضطراب افراد شود.
زمان صرف شده در شبکه های اجتماعی به دلیل FOMO نیز پیش بینی کننده احتمالی پریشانی عاطفی است. FOMO در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند برای افرادی که در انتظار پاداش واعتبار بیشتری هستند، ولی یک احساس حقارت به آنها دست می دهد، مشکل ساز شود.
این علائم ممکن است با این تصور که فرد می تواند با استفاده از رسانه های اجتماعی از این احساسات منفی دوری کند، تشدید شود. به نظر می رسد که جنبه شناختی FOMO با داشتن افکار پریشان مانند بررسی مکرر رسانه‌های اجتماعی جهت هشدارها و اعلان‌ها، آشکار میشود. این رفتار می تواند سطح اضطراب و استرس را افزایش دهد.
تاثیر FOMO بر روی خواب
FOMO با بی خوابی مرتبط است و دانش‌آموزانی که در شب از تلفن‌های هوشمند استفاده می‌کنند، در معرض خطر کاهش زمان خواب و سلامت روانی کلی قرار دارند. اعتقاد بر این است که نور آبی ساطع شده از صفحه نمایش دستگاه های الکترونیکی می تواند بر خواب تأثیر بگذارد. دلیل این امر، سرکوب هورمون ملاتونین است که منجر به یک حالت برانگیختگی عصبی روانی می شود.
بنابراین، اگر افراد قبل از اینکه بخواهند بخوابند به دلیل FOMO گوشی‌های خود را چک کنند، منطقی است که خوابیدن برایشان سخت‌تر می شود و یا خواب ضعیف‌تری داشته باشند.
تاثیر FOMO بر روی بهره وری
تصور می شود که FOMO اثرات منفی بر عملکرد تحصیلی دارد. اگر مردم به اطلاعات جدید گوشی خود پاسخ دهند، تمرکز بر وظیفه اصلی خود را از دست می دهند، کار خود را قطع می‌کنند و هیچ نتیجه ای از آن بدست نمی آورند. تعویض مکرر وظایف، منجر به چندوظیفه شدن بیشتر می شود. افرادی که چند وظیفه دارند اغلب اشتباه می کنند و انجام کارها زمان بیشتری می برد.
چگونه با حس FOMO مقابله کنیم؟
همانگونه که پیش از این نیز چندین بار اشاره کردیم، حس FOMO می تواند به کلی زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگر می خواهید این حس را به حداقل برسانید، باید به چند نکته دقت کرده و سپس برای به کمتر کردن آنها تلاش کنید. در این بخش قصد داریم سه راه حل را مورد بررسی قرار دهیم.
- منبع FOMO خود را ارزیابی کنید
اولین قدم برای از بین بردن حس FOMO ، شناسایی منبع این حس است. شاید نسبت به بعضی از دوستان خود حس حسادت دارید که همین امر، باعث ایجاد حس FOMO می شود. بنابراین پیش از اینکه بخواهید اقدامی انجام دهید، بهتر است ابتدا منشاء اصلی آن را پیدا کرده و سپس تحت کنترل خود قرار دهید.
- اکانت های شبکه های اجتماعی خود را غیرفعال کنید
اگر این حس باعث شده از زندگی شخصی و تحصیلی خود عقب بمانید، پیشنهاد می کنیم در دومین قدم تمامی شبکه های اجتماعی خود را غیر فعال کرده و یا به کلی پاک کنید. این مسئله می تواند باعث شود تمرکز شما به سمت وظیفه اصلی معطوف شده و بهتر بتوانید کارهایتان را پیش ببرید. در صورتی که حس FOMO در شما خیلی زیاد نیست، بهتر است زمانی را که در این بخش سپری می کنید، تحت کنترل قرار دهید.
- دوستان خود را با دقت انتخاب کنید
از گذراندن وقت زیاد با افراد لاف زن و یا کسانی که در مورد ثروت یا توانایی های خود صحبت می کنند، خودداری کنید. در عوض، اطراف خود را با افراد مهربان و دلسوز پر کنید. قبل از اینکه یک دوست را انتخاب می کنید، به یاد داشته باشید اولین منشاء FOMO اطرافیان و نحوه رفتار آن ها می باشد.
چرا فومو (FOMO) در بازاریابی، استراتژی خوبی است؟
بازاریابی FOMO دارای سه اثر روانشناختی قدرتمندی است: ثبات اجتماعی، فوریت و کمبود. مطالعات دقیقی نشان داده است که چگونه تصمیمات ما توسط اطرافیان ما شکل می گیرد. به عنوان مثال، دانشمندان علوم رفتاری گلدشتاین، سیالدینی و گریسکویسیوس در مطالعه «اتاقی با دیدگاه» خود نشان داده اند که هنجارهای اجتماعی می توانند بیشتر از جاذبیتهای منطقی بر روی تصمیمات تأثیر داشته باشند. تحقیقات مشابه، عاملی به نام «فوریت صرف» را شناسایی کرده است که توضیح می‌دهد چگونه اولویت‌های ما در زمانی که کاری دارای ضرب‌الاجل کمی است، تا زمانی که اهمیت ویژه‌ای داشته باشد، به طور قابل توجهی تغییر می‌کنند. اثر فوریت صرف به توضیح اینکه چرا وقتی افراد، یک کار بزرگ را به کارهای کوچکتر (فوری تر) تقسیم می کنند، بهره وری بیشتری دارند.
بر اساس همین آزمایش است که بازاریابی FOMO از ایجاد ترس و وحشت در نزد مردم برای تمام شدن محصولی در بازار، جهت افزایش تقاضا نسبت به آن محصول استفاده می کند و این اثر روانی را با غریزه ما جهت ایجاد تمایل ما نسبت به خرید آن محصول، ترکیب می کند. از آنجا که این اثرات روانی را با هم اعمال می کند، FOMO تبدیل به یک ابزار بازاریابی فوق العاده قدرتمندی می شود.
نمونه های رایج بازاریابی FOMO (فومو مارکتینگ)
نمونه بارز بازاریابی FOMO در زمان برگزاری کنسرت همایون شجریان است. اگر بلیط کنسرت همایون شجریان را می خواهید بخرید، باید فرآیند استرس زا و پرهزینه ای را انجام دهید که دلیل این مسئله، برگزاری محدود کنسرت است. از آنجایی که این یک رویداد منحصر به فرد است و با اعلان اینکه عرضه بلیت، محدود است، تقریبا هر سال رکورد فروش را می شکند. تاثیر بازاریابی FOMO به قدری مشهود است که کسب و کارهای آنلاین در حال حاضر آن را تقریباً در تمام جنبه های استراتژی بازاریابی خود گنجانده اند.
برای مثال، وب‌سایت‌های رزرو، اغلب اعلان‌های « موجودی محدود» را به صفحات پیشنهادی خود اضافه می‌کنند. در این اعلان‌ها نوشته می شود که صندلیهای پرواز تقریبا فروخته شده و یا اتاقهای هتل پر شده است (یا اینکه «فقط … باقی مانده است»)، با این ترفند، وب سایت تلاش می کند بازدیدکنندگان را تشویق کند تا فوراً تصمیم بگیرند. در این مورد، فقط افزایش نرخ تبدیل مشتری بالقوه به بالفعل مهم نیست، بلکه واقعیت این است که مهمانان، ماه ها زودتر از عرضه محصول، برای خرید اقدام می کنند.
بهترین نمونه های بازاریابی FOMO (تکنیک فومو)
در اینجا چندین روش مشخص برای افزودن FOMO به استراتژی بازاریابی شما آورده شده است. در هر مورد، می توانید با هدف قرار دادن محتوای بازاریابی خود برای مخاطبان خاص تر، قدرت تأثیر را افزایش دهید. تجزیه و تحلیل مشتریان خود و درک ویژگی های مشترک آنها به شما کمک می کند تا مهم ترین مشکلاتی را که آنها دارند، شناسایی و حل کنید.
یکی دیگر از عناصر مهم هر استراتژی بازاریابی FOMO، بررسی فرصت‌های پیشین است که مشتریان از دست داده‌اند. نمایش پیشنهادها و گزینه‌های واقعی که بازدیدکنندگان شما از آنها غافل شده‌اند، انگیزه آنها را برای اقدام بر اساس فرصت‌های جدید، افزایش می‌دهد.
- محصول یا موجودی محدود را بزرگنمایی کنید
بزرگنمایی عرضه محدود یک محصول یا پیشنهاد، مشتریان را تشویق می کند که فوراً اقدام کنند. این عمل، نه تنها به این معنی است که محصول را محبوب می کند، بلکه کمیابی به خودی خود باعث می شود آن محصول، ارزش بسیاری داشته باشد. حتی بدون تعیین ضرب الاجل برای مشتریان خود، تمایل مشتری برای خرید محصول، کافی است.
سایت سفر و مقایسه Booking.com پیام های کمبود کالا را در سراسر کاتالوگ و صفحات پیشنهادی خود نمایش می دهد. از آنجایی که رزرو کردن زود هنگام عوامل سفر برای مشتریان بسیار مهم است، FOMO ابزار بسیار ضروری برای وب سایت های صنعت گردشگری به حساب می آید.
- ارائه پیشنهادات ویژه با مهلت مقرر
فروش با زمان محدود، بخشی از بازاریابی در روزهای اولیه آن بوده است. برای برخی از صنایع، فروش دوره ای، راهی برای خلاص شدن از شر موجودی اضافی، کاهش هزینه های ذخیره سازی و افزایش درآمد فراهم می کند. با این حال، روشی که مصرف‌کنندگان به این روش فروش واکنش نشان می‌دهند، تقریباً هر نوع کسب‌وکاری را متقاعد کرده است تا تبلیغات فصلی را بررسی کنند. بهترین مثال، شرکت دیجی کالا و اسنپ فود است که بخش مجزایی را معرفی می کند.
- از FOMO برای جذاب تر کردن محتوای خود استفاده کنید
FOMO نقش مهمی در بازاریابی محتوا دارد. سرفصل های فریبنده مرورگر را متقاعد می کند که مقاله وبلاگ، ویدیو یا راهنمای آموزشی، چیزهای جدید و مهمی را به آنها می گوید. در حالی که مکانیسم‌های دقیق کنجکاوی به خوبی درک نشده است، تجربه نشان می‌دهد که می‌توانید مقالات خود را با فهرست بندی، اشاره به یک معما یا پرسیدن سؤالی که در محتوا پاسخ داده میشود، جذاب‌تر کنید.
- پیشنهاد “100 خریدار اول” ایجاد کنید
پیشنهاد رایگان و هدایا یک تاکتیک رایج در بازاریابی به حساب می آید. با محدود کردن تعداد اقلام رایگان به 100 شرکت‌کننده اول، برگزارکنندگان، مردم را تشویق می‌کنند که زودتر حضور پیدا کنند. به همین ترتیب، می توانید از یک پیشنهاد تخفیف دار با تعداد محدودی ثبت نام استفاده کنید تا مشتریان را تشویق کنید تا سریعتر تصمیم خود را بگیرند.
مطلب پیشهادی ماراهم مطالعه کنید.
بازاریابی B2b چیست؟مراحل و استراتژی
قیف فروش در بازاریابی؛ راهی برای تبدیل لید به مشتری
