اولین قانون برای داشتن احساس خوب، شناسایی نیازها است. به غیر از نیازهای حیاتی مانند خوردن یا خوابیدن، نیازهای دیگری نیز وجود دارد که فرد نمی تواند به راحتی آنها را شناسایی کند تا احساس کامل، امنیت و شادی را تجربه کند. همه ی ما به غیر از نیاز های حیاتی نیاز داریم سقفی بالای سرمان داشته باشیم، آدم هایی که دوستشان داریم را در اطرافمان ببینیم، به خودمان اعتماد کنیم هدف هایمان را محقق سازیم، و… . همه این نیازها در هرم آبراهام مازلوAbraham Maslow)) جمع شده است. آبراهام مزلو روانشناس، متولد نیویورک که از او به عنوان « پدر روانشناسی انسان‌گرا » یاد می‌کنند. تئوری سلسله مراتب نیازهای مازلو که در زمینه های مختلف استفاده می شود، می تواند چیزهای زیادی را به ما بیاموزد.
تعریف هرم مازلو، سلسله مراتب این هرم، رتبه بندی نیاز های هرم مازلو و انتقاد هایی که از این نظریه شده است، موضوعاتی است که قصد داریم در این مقاله به آنها بپردازیم.
هرم مازلو (Maslow’s Pyramid) چیست؟
در سال 1943، مجله معتبر آمریکایی “Psychological Review” مقاله “هرم نیازها” را منتشر کرد که در آن آبراهام مزلو، روانشناس مشهور که رفتار انسان را مطالعه می کرد، نیازهای افراد را به ترتیب سلسله مراتبی فهرست می کرد. به گفته مزلو، این هرم که اکنون در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده و پذیرفته شده است، ایده ای در مورد 5 نیاز اساسی انسان به ما می دهد.
نیازهای انسان بر اساس مازلو چگونه رتبه بندی می شوند؟
برای درک سلسله مراتب هرم مهم این است که بدانیم نیازهای اساسی چگونه و چرا در یک هرم چیده شده اند. در هرم مازلو، مهمترین و پر اهمیت ترین نیازها در پایین قرار گرفته است و افراد نمی توانند انگیزه و انرژی لازم را در خود را بیابند و به سطوح بالاتر برسند بدون اینکه نیاز های اساسی قرار گرفته در سطح پایین بر آورده سازند.
به عنوان مثال، موقعیتی مانند مهاجرت به خارج از کشور را در نظر بگیرید. این اقدامی است که اساساً بر سلامت روان و دنیای عاطفی درونی فرد تأثیر می گذارد. اگر می‌پرسید که چرا عده ای از اطرافیان و دوستانتان که خارج از کشور زندگی می کنند ناراضی هستند؟ پاسخ این سوال با توجه به هرم مزلو قابل توجیه است، بر اساس سلسله مراتب مازلو زمانی که فرد نیاز خود به امنیت و سرپناه را برآورده کرده باشد، یعنی فقط پس از داشتن خانه، محل زندگی و احساس امنیت می تواند به توجه، محبت و تمجید دیگران گوش دهد.
در عین حال، کودکی که مورد محبت و احترام قرار نمی گیرد، به دلیل خلاء درون، به سختی جایی برای پرورش منبع انگیزه خودشکوفایی پیدا می کند.
حالا بیایید هر مرحله از هرم نیازهای مزلو را یک به یک بررسی کنیم.
سلسله مراتب نیاز های مازلو (Maslow’s Hierarchy of Needs)
نیازهای فیزیولوژیکی
نیازهای فیزیولوژیکی مجموعه ای از نیازهای اساسی است که در صورت برآورده شدن امکان بقا را فراهم می کند. این نیازهای فیزیولوژیکی چیست؟ گرسنگی، تشنگی، تنفس، خواب، تمایلات جنسی و غیره. اگر این نیازها که در پایین ترین و وسیع ترین پایه سلسله مراتب مزلو قرار دارند، برآورده نشوند، ممکن است زندگی ما در خطر باشد.
نیاز به امنیت
مفهوم امنیت که در اینجا ذکر شد به امنیت جسمی و روانی ما مربوط می شود. بنابراین عواملی که ما را تهدید می کند و نیاز به سرپناه (مسکن، خانه) در رتبه دوم هرم رتبه بندی می شود. تامین درآمد اقتصادی در دنیایی که در آن زندگی می کنیم نیز برای شکوفایی در یک محیط اجتماعی، خانوادگی و حرفه ای باثبات ضروری است. دلیل اینکه ما با احساسات منفی رو به رو می شویم این است که در اعماق وجود ما تکه های ناقصی وجود دارد که مطابق با این نیازها است.
به عنوان مثال: ترس، یک نیاز برآورده نشده برای امنیت است، بنابراین باید روی آن نیاز تمرکز کنید.
نیاز به تعلق داشتن و دوست داشته شدن
همه ما می‌خواهیم توسط جامعه‌ای که حس تعلق نسبت به آن را داریم پذیرفته شویم و همچنین توسط اطرافیانمان دوست داشته شویم. زیرا ما برای تکمیل وجود خود به این فاکتور ها نیاز داریم. تایید و دوست داشته شدن با وجود اجتماعی فرد مطابقت دارد، بنابراین تنهایی و انزوای اجتماعی این قدرت را دارد که هر یک از ما را از نظر سلامت روان تهدید کند. آیا بیماری همه گیر کرونا بارزترین نمونه برای کمبود این نوع نیاز نیست؟
نیاز به احترام
مازلو عزت نفس را به دو گروه تقسیم کرد: عزتی که بر اساس احترام و تصدیق دیگران بدست می آید و عزت نفس مبتنی بر ارزیابی خود شما.
از نظر مازلو افراد برای اینکه به خودشان افتخار کنند در وهله ی اول باید مورد احترام دیگران قرار بگیرند . به همین دلیل نیاز دارند تا در کارهای مختلفی موفقیت کسب کنند تا آن حس عزت نفس را در خود شکوفا کنند.
نیاز به خودشکوفایی
برای اینکه واقعاً شاد باشید، باید خود را کاملاً بشناسید و به دنبال یادگیری چیزهای جدید و توسعه ارزش های خود باشید. نیاز به خودشکوفایی اوج آرزوهای انسانی ماست و در صورت پاسخ صحیح به این نیاز دردهای روانی انسان تمام می شود و ما احساس کامل بودن می کنیم.
چگونه از سلسله مراتب نیازهای مزلو استفاده کنیم؟
از آنجایی که هرم مزلو به ما نشان می دهد که چه چیزی باید به عنوان نیازهای اساسی انسان تعیین شود، می توان در زمینه های مختلفی مانند بازاریابی استفاده کرد. به عنوان مثال، یک تبلیغ غذا یک نیاز فیزیولوژیکی را برآورده می کند، در حالی که یک تبلیغ ماشین اسپرت با نیاز به موقعیت و احترام مطابقت دارد. شما سعی می کنید ارتباطات تبلیغاتی خود را بر اساس این دیدگاه ایجاد کنید.
اگر از من بپرسید یکی از مهم ترین حوزه های استفاده «روانشناسی انسان» است. یک تئوری عالی برای انجام خودپرسشگری فردی و گوش دادن به خود!
ماهیت هرم مازلو: گوش دادن و درک خود
این به نظر من ماهیت کاربرد هرم مازلو است. این که می تواند به ما کمک کند تا زمانی که احساسات و افکار منفی به مغز ما هجوم می آورد در نتیجه بر آورده نشدن کدام یک از نیاز های اساسی ما است. هرم نیاز به ما کمک می کند بفهمیم چه چیزی را از دست داده ایم، در کدام قسمت کمبود داریم و برای رفع کدام دسته از نیازهایمان باید بکوشیم.
هرم نیازها و نقد های علمی
در هر صورت، مانند نظریه های دیگر ، هرم نیازهای مازلو مورد انتقاد شدید قرار گرفت. رایج ترین انتقاد این است که یک سطح از نیاز باید به طور سیستماتیک برآورده شود تا به سطح دیگری برسد. با این حال، مفهوم انگیزه پیچیده تر از ارضای یک نیاز است.
با توجه به این تئوری شما نمی توانید بدون غذای کافی یا بدون سقف بالای سرتان یک رابطه عاشقانه داشته باشید. در واقعیت ولی ممکن است چنین نباشدزیرا این بدان معناست که افراد بی خانمان نمی توانند عاشق شوند! نیازهای جنسی نیز محل بحث است. تولید مثل البته برای بقای گونه مفید است، اما این تعریف نیاز اساسی برای هر فردی صدق نمی کند و تناقضات دیگری که همچنان محدودیت های نظریه را نشان می دهد.
نتیجه
هرم مازلو می تواند به ما در رمزگشایی شکاف های خاص مربوط به برخی نیازهای برآورده نشده کمک کند. این یک ابزار بسیار قدرتمند است که در بسیاری از زمینه ها مفید است، اما پاسخگوی همه چیز نیست.
پیشرفت‌های علمی در عصب‌شناسی و روانشناسی اجتماعی و بالینی نشان می‌دهد که اعتبارسنجی نیازها به طور منظم منطقی نیست. به جای برآوردن یک سطح نیاز، باید همه ی نیاز های خود را متعادل کنیم. بنابراین بجای بر آورده ساختن نیاز ها یکی پس از دیگری باید به فکر بر آورده ساختن نیازهای مشترک سطوح باشیم.
